Dla niewtajemniczonych - solarigrafia polega na długim (często wielotygodniowym) naświetlaniu papieru fotograficznego w kamerze otworkowej. Pomijając inne - pewnie bardziej kluczowe - aspekty tej techniki (jak rejestracja drogi słońca na niebie, zmian w przyrodzie, etc.), uzyskuje się obraz który z jednej strony jest negatywem, a z drugiej - ma zupełnie nierealną kolorystykę. Wyglądać to może na przykład tak - to nie moje dzieło, autorką jest Aśka Sidorowicz:
(fot. Joanna Sidorowicz)
Zazwyczaj w procesie postprodukcji takiej solarigrafii bierze się negatyw takiego obrazu. Negatyw, czyli co?
Negatywy w przestrzeni RGB
Załóżmy, że zdjęcie zapisane jest w przestrzeni RGB - czyli tak, jak zapisane jest pewnie 99% fotografii po ich powstaniu lub digitalizacji. Standardowe wzięcie negatywu zdjęcia kolorowego zamienia rzeczy jasne z ciemnymi, ale jednocześnie zmienia kolorystykę, barwy zmieniają się na barwy dopełniające - tam gdzie było dużo czerwieni, jest jej mało, tam gdzie było mało zieleni - jest jej dużo, etc. Tak rozumiany negatyw odpowiada mniej więcej negatywowi jaki zobaczyć można na kolorowej kliszy. W przypadku powyższego obrazu wyglądać on będzie tak:
Negatyw wszystkich kanałów RGB
Aby go uzyskać, dodałem w Photoshopie warstwę dopasowania Odwróć. Nie jest to - podobnie jak wszystkie operacje, które opiszę - jedyny sposób uzyskania tego efektu, natomiast ważne jest, żeby była to warstwa dopasowania, a nie dopasowanie wybrane z menu Obraz. Nie jest to istotne dla samego efektu, ale dla tego co będziemy robić dalej.
Otóż możemy pokusić się o negatyw rozumiany nieco inaczej - niech rzeczy ciemne staną się jasne, a jasne ciemne, natomiast zachowajmy kolorystykę oryginału. Aby uzyskać ten efekt, zmieniamy tryb krycia naszej warstwy dopasowania na Jasność - efekt wygląda tak:
Odwrócenie jasności z zachowaniem kolorystyki
Możemy też odwrócić kolorystykę oryginału, czyli zmienić barwy na barwy dopełniające, a zachować jasność taką jak w oryginale, czyli - parafrazując pewnego polityka - białe jest białe, a czarne jest czarne. W tym celu wystarczy zmienić tryb warstwy odwracającej na Kolor.
Jasność niezmieniona, odwrócona kolorystyka
Wydawałoby się że mamy już komplet: odwróciliśmy raz kolor, raz jasność, a raz jedno i drugie. Ale przyszło mi do głowy jeszcze kilka pomysłów, które dały równie interesujące, choć alternatywne efekty. Kluczem do nich była przestrzeń Lab.
Negatywy w przestrzeni Lab
Tu słowo wyjaśnienia: w przestrzeni RGB, którą bawiliśmy się dotychczas, wszystkie kanały odpowiadają jednocześnie za jasność i kolorystykę. Jeżeli wszystkie mają wysoką wartość, widzimy obszar biały, jeśli wszystkie niską - czarny, jeśli ich wartości są różne - kolory są nasycone, jeśli podobne - widzimy szarość.W przestrzeni Lab jest inaczej. Za jasność odpowiada wyłącznie kanał L, natomiast kanały a i b odpowiadają za kolorystykę: kanał a za to, czy mamy do czynienia z zabarwieniem zielonkawym, czy purpurowym, a b - niebieskim, czy żółtym.
Pierwsze, co trzeba zrobić, żeby uzyskać kolejne wersje solarki, to pozbycie się dotychczas używanej warstwy Odwróć (wrócimy przez to do oryginalnego obrazu), a następnie wybranie polecenia Obraz -> Tryb -> Lab. To ostatnie samo w sobie nie zmieni obrazu, ale spowoduje że będzie on inaczej kodowany, a przez to uzyskamy dostęp do innych jego aspektów.
W tym celu w rozwijalnym menu, w którym widzimy Jasność, wybieramy kanał a, a następnie zmieniamy odpowiadającą mu krzywą (w zasadzie - odcinek) z łączącego lewy dolny z prawym górnym rogiem, na łączący lewy górny z prawym dolnym. Aby to zrobić wystarczy przesunąć w odpowiednie miejsca punkty kontrolne znajdujące się w narożnikach.
Efekt wygląda tak:
Odwrócenie wyłącznie kanału a w przestrzeni Lab.
Analogiczną operację możemy wykonać z kanałem b. Pamiętajmy jednak, żeby najpierw przywrócić krzywą kanału a do oryginalnego kształtu - w tym celu trzeba nacisnąć tę zakręconą strzałkę w prawym dolnym rogu pod krzywą. Robimy to, bo nie chcemy modyfikować jednocześnie kanałów a i b, gdyż efekt byłby niemal tożsamy z jednym z efektów uzyskanych na początku w przestrzeni RGB. Po przywróceniu krzywej kanału a, przełączamy się w menu rozwijalnym na kanał b i znów ustawiamy odcinek krzywej z jednej przekątnej kwadratu na drugą. Efekt wygląda tak:
Odwrócenie wyłącznie kanału b w przestrzeni Lab.
Na razie odwracaliśmy wyłącznie kanał a albo b. Oba powyższe obrazy można jeszcze "odbić" w kanale Jasność zamieniając ciemne z jasnym. W tym celu - w każdej z wersji można dodatkowo zastosować analogiczną modyfikację krzywej w kanale Jasność. Oto efekty:
To nieco trudniejsza sztuczka. Po pierwsze wyrzućmy warstwę dopasowania, żeby uzyskać oryginał. Po drugie, wybierzmy opcję Obraz -> Powiel..., żeby mieć ten sam obraz otwarty w dwóch oknach. Następnie - mając otwarty do edycji oryginalny obraz, nie kopię - wybieram w oknie Kanały do edycji wyłącznie kanał a (lub korzystam ze skrótu CTRL+4) - na ekranie powinien widnieć dziwny czarnobiały obraz. Teraz korzystam z polecenia Obraz -> Zastosuj obraz..., gdzie wybieram że chcę nałożyć z kopii obrazu (u mnie solarka kopia) kanał b (!) w trybie zwykłym. Następnie wybieram do edycji kanał b (CTRL+5), ponownie wybieram Obraz -> Zastosuj obraz... i nakładam znów z kopii obrazu (u mnie solarka kopia) tym razem kanał a (!) w trybie zwykłym. Na koniec CTRL+2 żeby zobaczyć efekt zamiany kanałów, który wygląda tak:
Odwrócenie kanałów L oraz a w przestrzeni Lab.
Odwrócenie kanałów L oraz b w przestrzeni Lab.
Przestrzeń Lab - zamiana kanałów rolami
Wydawałoby się, że znów wyczerpaliśmy repertuar - odwracaliśmy kanał a, odwracaliśmy kanał b, kanał a razem z jasnością i kanał b razem z jasnością. Odwrócenie obydwu kanałów a oraz b jednocześnie i/lub odwrócenie samego kanału Jasność przyniesie efekty bardzo zbliżone do uzyskanych na początku w przestrzeni RGB. Ale ja mam jeszcze w zanadrzu jeden pomysł - możemy nie tyle brać negatywy kanałów a lub b, ile zamienić je rolami.
Efekt zamiany kanałów a i b rolami.
Tego jeszcze nie było prawda? A otwiera nam drogę do dalszych poszukiwań
- można rozważyć różne negatywy tej wersji uzyskane przy pomocy warstwy
dopasowania Odwróć w różnych - znanych nam wcześniej trybach, kolejno: Zwykły, Jasność i Kolor:
Zamiana kanałów a i b rolami plus odwrócenie jasności i kolorystyki.
Zamiana kanałów a i b rolami plus odwrócenie jasności.
Zamiana kanałów a i b rolami plus odwrócenie kolorystyki.
Efekt zastąpienia kanału a negatywem kanału b, a kanału b kanałem a.
Odwrócenie kolorystyki, o którym mowa na końcu, dotyczy obydwóch kanałów a oraz b. Ale my przecież umiemy odwrócić tylko jeden z nich przy pomocy warstwy dopasowania Krzywe - albo identyczny efekt uzyskać wcześniej, zaznaczając w oknie Zastosuj obraz checkbox Odwróć. Uzyskamy coś takiego:
Efekt zastąpienia kanału a kanałem b, a kanału b negatywem kanału a.
Wreszcie oba ostatnie obrazki mają swoje negatywy rozumiane jako odwrócenie samej jasności:
Zamiana kanałów RGB
Skoro już pokusiliśmy się o zamiany rolami kanałów a i b w przestrzeni Lab, moglibyśmy też spróbować zamieniać rolami kanały w przestrzeni RGB. Tu jednak otwieramy puszkę Pandory: łatwo policzyć, że takich nietrywialnych zamian jest 3!-1=5, a dla każdej można jeszcze rozważyć różnie rozumiany negatyw. Wyjdzie nam kolejnych 15 obrazków, ale dyskusyjne staje się, czy wnoszą one istotnie nową jakość do zabawy.Kanały w przestrzeni RGB zamienia się prościej niż w Lab. Po pierwsze, obraz musi być zapisany w tej przestrzeni, więc albo usuńmy wszystkie warstwy dopasowania, a następnie wybierzmy Obraz->Tryb->RGB, albo po prostu wczytajmy z dysku oryginał. W przestrzeni RGB mamy do dyspozycji proste narzędzie to takich zamian, które nie jest dostępne w przestrzeni Lab, mianowicie Mikser kanałów. Aby zamienić na przykład kanały R i G miejscami, trzeba dla kanału wyjściowego czerwonego wybrać 100% zieleni i 0% kanałów pozostałych, a dla kanału wyjściowego zielonego wybrać 100% czerwieni i 0% w pozostałych kanałach.
Uzyskamy obraz taki jak poniżej, który nie odbiega jakoś bardzo kolorystyką od obrazu, który otrzymaliśmy wcześniej biorąc negatyw kanału a.
b.jpg)
Efekt zamiany kanałów R i G.
Zadanie znalezienia pozostałych czterech zamian oraz ich negatywów i ocenę, czy wnoszą coś nowego do zabawy, pozostawiam już Wam do samodzielnego montażu. Jeżeli kogoś przeraża przestrzeń Lab i trudność w wykonaniu zamiany kanałów tamże, zamiany kanałów w RGB mogą być prostsze do wykonania.
Unikalność solarigrafii
Chyba tylko solarigrafie poddają się bez oporu takim przeróbkom kolorystycznym - żaden z powyższych obrazów nie wyróżnia się spośród pozostałych. Gdybyśmy zaś mieli do czynienia z normalnym zdjęciem - każda z tych przeróbek prowadziłaby od normalnego obrazu do efektu zażycia (nie)stosownych substancji...Powodzenia w eksperymentach!
